“Van’da eski bayramlar; dostluğun, paylaşmanın ve mahalle kültürünün en güzel yaşandığı zamanlardı. O günlerin sıcaklığı hala hafızalarda…”
Van’da bayramlar, geçmişte bambaşka bir coşku ve heyecanla yaşanırdı. Bayramlar, sadece dini bir ritüel değil, aynı zamanda aile bağlarını güçlendiren, mahalle kültürünü pekiştiren ve eski dostlukları hatırlatan özel zamanlardı.
Bayram Hazırlıkları: Tatlı Telaşlar
Bayram heyecanı günler öncesinden başlardı. Kadınlar ev temizliğine girişir, bayramlık kıyafetler özenle hazırlanırdı. Çocuklar ise yeni ayakkabılarını ve elbiselerini giymek için sabırsızlanırdı. Arife günü ise en tatlı telaş yaşanırdı. Van’a özgü keledoş, murtuğa, helise gibi yemekler hazırlanır, en güzel baklavalar açılırdı. Mahalle fırınları, tepsi tepsi börek ve tatlılarla dolar, fırıncılar gün boyu çalışırdı.
Bayram Sabahı: Dualar ve Kucaklaşmalar
Bayram sabahı erkekler erken saatlerde camilere gider, namaz sonrası büyükler ziyaret edilirdi. Bayramın en güzel anlarından biri de çocukların ellerini açıp büyüklerinden harçlık beklediği anlardı. Geleneklere göre büyüklerin elleri öpülür, bayram harçlığı alınır ve sevincin doruğa ulaştığı anlar yaşanırdı. Çocuklar mendillerine doldurdukları şekerleri ve harçlıklarını gururla gösterirdi.
Mahalle Kültürü ve Komşuluk Bağları
Eskiden Van’da bayramlar, komşuluk ilişkilerinin en güçlü hissedildiği zamanlardı. Herkes birbirinin kapısını çalar, kahve eşliğinde sohbetler edilir, geçmiş günler anılırdı. Mahallede yaşayan yaşlılar mutlaka ziyaret edilir, onların hayır duaları alınırdı. Yolda karşılaşılan herkesin bayramı kutlanır, sokaklar çocukların kahkahalarıyla yankılanırdı.
Geleneksel Eğlenceler ve Oyunlar
Bayramlarda çocuklar için oyunlar ayrı bir heyecan kaynağıydı. Erkek çocuklar çelik çomak, uçurtma uçurma, güreş gibi oyunlar oynarken, kız çocukları ip atlama ve beş taş gibi oyunlarla eğlenirdi. Büyükler ise akşamları bir araya gelerek Van’a özgü hikayeler anlatır, maniler söylerdi.
Bayramın Paylaşma Ruhu
Bayramların en önemli yanlarından biri de paylaşım ruhuydu. İhtiyaç sahipleri unutulmaz, kapılarında bayram yemekleri ve tatlılar bırakılırdı. Bayramda herkesin evinde bir lokma bulunurdu ve hiç kimse aç kalmazdı.
Günümüzle Karşılaştırıldığında Eski Bayramlar
Teknolojinin ve modern yaşamın etkisiyle, eski bayram gelenekleri artık eskisi kadar yaşatılmıyor. Komşuluk ilişkileri zayıfladı, ziyaretler azaldı ve bayramlaşmalar genellikle telefon mesajlarına dönüştü. Ancak Van’da eski bayramları hatırlayan büyükler, hala o günlerin sıcaklığını özlemle anıyor.
Eski bayramlar; samimiyetin, dayanışmanın ve mutluluğun en saf haliydi. Şimdiki nesillere aktarılabilmesi için bu geleneklerin yaşatılması ve değerlerinin korunması büyük önem taşıyor.
